5֊րդ խմբի գլխավոր. ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը։
Ազոտ և ֆոսֆոր տարրերի ատոմների կառուցվածքը։
Ազոտ
Ազոտը պարբերական աղյուսակի 5-րդ խմբի 7–րդ տարրն է, քիմիական նշանը N, ատոմային թիվը 7, ատոմային զանգվածը՝ 14.0067։
Ֆոսֆոր
Ֆոսֆորի նշանն է P։ Այն գտնվում է տարրերի պարբերական համակարգի 3-րդ պարբերության 5-րդ խմբում։ Կարգահամարը 15, ատոմական զանգվածը 30,97376։
«Ընտանեկան դպրոցի» հարցեր.
1. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ բույսերի աճման համար։
Հող, ջուր, արև և ջերմություն։
2. Ինչո՞ւ են ազոտը և ֆոսֆորը համարվում կենսական տարրեր։
Կենսական տարրեր են կոչվում այն տարրերը, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր, որոնք էլ ապահովում են օրգանիզմների կենսագործունեությունը, և քանի որ ազոտը և ֆոսֆորն ունեն այդպիսի հատկությունները, համարվում են կենսական տարր:
3. Ինչո՞ւ են հողին տալիս պարարտանյութեր։
Պարարտանյութերը ապահովում են կլանվում են բույսերի մեջ, ապահովելով ազոտի մուտքը։ Դա անում են բույսի աճը ապահովելու համար։
4. Ի՞նչ է «Նիտրատային աղետը»։
Նիտրատներն 1970-ականներին որպես պարարտանյութ մեծ քանակությամբ օգտագործվել էին, որն էլ տարբեր երկրներու պատճառ էր դարձել հանելուկային թունավորումների: Ահա՛ թե ինչու նիտրատներ պարունակող սննդամթերքներով զանգվածային թունավորումներ անվանվեցին նիտրատային աղետ:
Նիտրատները վտանգավոր միացություններ են։ Ջրի կամ սննդամթերքի հետ մարդու օրգանիզմ թափանցելով՝ նրանք փոխազդում են արյան հեմոգլոբինի հետ: Որպես արդյունք՝ արյան կարմիր բջիջները՝ էրիտրոցիտները, գնում են թոքերից դեպի հյուսվածքները:
Թեմատիկ հարցեր և վարժություններ.
*1. Ո՞ր տարրերն են ընդգրկված 5֊րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում…
Ազոտ՝ N, ֆոսֆորˋ P, արսենˋ As, ծարիր՝ Sb և բիսմութˋ Bi, տարրերը։
*2. Ո՞ր տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները ազոտի՞.թե `ֆոսֆոր՞. ինչո՞ւ. ..
*3. Ազոտը և ֆոսֆորը համարվում են կենսական տարրեր. ինչո՞ւ. …
Ազոտը և ֆոսֆորը հաարվում են կենսական տարրեր,որովհետև կենսական տարրեր են կոչվում այն տարրերը, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր, որոնք էլ ապահովում են օրգանիզմների կենսագործունեությունը։ Իսկ ազոտը և ֆոսֆորն ունեն այդ հատկությունները։
*4. Ւ՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ. բույսի աճի համար….
Բույսի աճի համար անհրաժեշտ է բարենպաստ պայմաններով միջավայր, անհրաժեշտ է լավ հող, ջուր, և հարկավոր լավ լուսավորություն
*5. Ւ՞նչ է պարարտանյութը. ինչպիսի՞ պարարտանյութեր գիտեք….
Պարարտանութը այն է, որը բույսին օգնում է աճել ավելի լավ պայմաններում և ապահովում է բույսի արագ աճը:
Արթուր Վարելջյան 