

Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, 9-7


1. Սուրբ Շուշան–Վարդենի (409-475 թթ.):
Շուշան–Վարդենին՝ Հայոց սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի դուստրը, որի աճյունն ամփոփված է Վրաստանում, հայ եւ վրաց եկեղեցիների կողմից ճանաչվել է որպես ընդհանրական սուրբ:
451 թվականի Ավարայրի ճակատամարտից հետո՝ հաջորդ տասնամյակում, Շուշանն ամուսնացել էր վրաց Աշուշայի որդու՝ Վազգենի հետ, որը փոխարինել էր հորը և «բդեշխի» կոչում ստացել: Ամուսինն ամեն ինչ անում է, որպեսզի Շուշանը ևս ուրանա քրիստոնեությունը՝ ընդհուպ դիմելով ծեծի ու չարչարանքների ենթարկելով նրան, բայց փորձերն ապարդյուն են անցնում, Շուշանը մնում է անդրդվելի: Նրա չարչարանքները տևում են վեց տարի, յոթերորդի տարվա սկզբին՝ Շուշանը մահանում է։ Նա պատմության մեջ հիշատակվում է ոչ միայն որպես սրբադասված հայուհի, այլև՝ գաղափարական կնոջ միջնադարյան իդեալ:
2. Մումթազ Մահալ (Արջումանադ Բանու Բեգամ) (1593-1631 թթ.):
Շատերի համար երազանք է այցելել հնդկական Ագրա քաղաք և տեսնել Հնդկաստանի մարգարիտը՝ Թաջ Մահալը: Բայց հազվագյուտ մարդիկ են հետաքրքրվել, թե ինչու է այն կոչվում Թաջ Մահալ: Պարզվում է՝ այն կոչվում է Շահ Ջահանի սիրելի կնոջ՝ Մումթազ Մահալի անունով: Հատկանշական է այն, որ Մումթազ Մահալին ևս արմատներով հայուհի է՝ եղել է հնդկական արքունիքի հայազգի պաշտոնյա Ասաֆ խանի դուստրը: Սակայն, հաշվի առնելով, որ ընտանիքը դավանում էր շիա իսլամական կրոնին, օրիորդական անունը եղել է Արջումանադ Բանու Բեգամ: Այնուհետև շահ Ջահանի հայրը՝ Ջահանգիրը, հարսին վերանվանել է Մահալ, որը նշանակում է «պալատի զարդ»։ 1612 թվականին 19 տարեկանում կայսեր հետ ամուսնացած Մումթազ Մահալը Շահ Ջահանից ունենում է 13 երեխա։ Բայց, 14-րդ զավակի ծննդաբերության ժամանակ՝ մահանում է ամուսնու ռազմական ճամբարում: Մահամերձ վիճակում նա ամուսնուն խնդրում է իր գերեզմանին կառուցել տաճար, որն արժանի լինի իրենց սիրուն:
Սիրասուն կնոջ մահից հետո՝ շահ Ջահանը երկու տարով երկրում սուգ է հայտարարում, որի ընթացքում արգելված էին հնդկական տոները նշել, պարել ու երաժշտություն լսել: Ապա հրամայում է Ագրա տեղափոխված կնոջ գերեզմանի վրա կառուցել մարմարե մեծ դամբարան, որի շինարարությունը տևում է 22 տարի, եւ Մումթազ Մահալիի պատվին էլ այն կոչվում Թաջ Մահալ՝ «Թագի պալատ»։
3. Ալենուշ Տերյան (1920-2011 թթ.)
Ալենուշ Տերյանը ծնվել է Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում։ Հայրը Նոր Ջուղայի հայերից էր եւ թեպետ գրող էր, բայց կյանքի վերջին 20 տարիներին ծառայել է որպես Իրանի «Սեփահ բանկի» տնօրեն: Իսկ երիտասարդ Ալենուշը խորանում է աստղագիտության մեջ եւ դառնում Թեհրանի համալսարանի Երկրաֆիզիկայի ինստիտուտի արեգակնային աստղադիտարանի հիմնադիրներից մեկը: Նրան Թեհրանում իրավացիորեն կոչում էին «իրանական աստղագիտության մայրը»:
Ի դեպ, Ա. Տերյանը երբեք ամուսնացած չլինելով՝ իր ուշադրությունը կենտրոնացրել է գերազանցապես հետազոտությունների եւ դասավանդման վրա: Նրա ուսանողներն ու ժամանակակիցներն այսօր էլ են հիշում Ալենուշ Տերյանին՝ որպես հոգատար ուսուցիչ, որը վայելում էր բոլոր ուսանողների սերն ու հարգանքը: Ուշագրավ է այն, որ Ալենուշ Տերյանն իր տունը կտակել է Նոր Ջուղայի հայ համայնքին, որպեսզի այնտեղ կարողանան բնակվել կացարան չունեցող ուսանողները: Իսկ ինքը վախճանվել է ծերանոցում։
4. Գոհար Վարդանյան (1926 թ.):
Պատմության մեջ արդեն իսկ իր անունն է կերտել նաև ականավոր խորհրդային ընդհատակյա հետախույզ, Ռուսաստանի արտաքին հետախուզության ծառայության վետերան Գոհար Վարդանյանը: Դեռեւս 16 տարեկան հասակում նա մտել Է իր ապագա ամուսին եւ զինակից Գևորգ Վարդանյանի հակաֆաշիստական խումբը, որի հետ մեկտեղ ակտիվ հետախուզական աշխատանք Է կատարել: Ի դեպ, 1943 թվականին այդ խմբի կազմում մասնակցել Է Թեհրանի կոնֆերանսի ընթացքում «մեծ եռյակի» ղեկավարների անվտանգության ապահովման գործողությանը: Այդ ժամանակ կանխվել Է «մեծ եռյակի» ղեկավարների՝ Ստալինի, Ռուզվելտի եւ Չերչիլի դեմ հիտլերյան հատուկ ծառայությունների մահափորձը:
Գոհար և Գևորգ Վարդանյաններն «Անիտա» և «Անրի» օպերատիվ կեղծանուններով ընդհատակյա վիճակում հաջողությամբ աշխատել են աշխարհի շատ երկրներում: Մասնագետների կարծիքով՝ նրանց աշխատանքի արդյունքներն այնքան նշանակալից են, որ երբեք չեն գաղտնազերծվի: Գոհար Վարդանյանն արժանացել է Կարմիր դրոշի, Երկորդ աստիճանի Հայրենական պատերազմի շքանշաններով և բազմաթիվ մեդալներով:


Առցանց ուսուցման շրջանի անհատական պլան
հնամաշ-Հնությունից մաշված,
թխահեր-Թուխ մազերով
տամուկ- Խոնավ
քննախույզ-Հետազոտող
երիվար-Հեծնելու ձի
վերստին-Կրկին
կանխավ-Որեէ բանից առաջ
դավ նյութել- թակարդ լարել
ստահակ- Անկարգ
անքթիթ-ակնդետ
հապաղել- Ուշացնել
հիշոց-Հայհոյանք
պրկվել-ձգվել
հասվեհաս հետևել-Հասնելու մոտ
խուսանավել-խուսավարել
փութալ-Շտապել
սոսկում-Սարսափ
պատկառանք-պատիվ
պաղատանք-աղերսանք
Նշիր տղայի և շան, տղաների խմբի և շնիկների խմբի մի քանի ընդհանրություն-նմանություն:
Տղաների խումբը և շնիկների խումբը նման էին նրանով, որ նրանք երկուսն էլ բան ու գործ չունեին, և տղայի/շան հետ կռիվ էին անում՝ կռվարար էին:

Մի ժամանակ ապրում էր մի թագավոր: Այս Թագավորը պետք է գոհ լիներ իր կյանքից ՝ հաշվի առնելով իր հարստությունն ու ճոխությունները: Այնուամենայնիվ, դա այդպես չէր: Թագավորը միշտ մտածում էր, թե ինչու է իր կյանքը դժբախտ:
Անշուշտ, նա ուներ բոլորի ուշադրությունը, հաճախում էր հաճելի ընթրիքներ և երեկույթներ, բայց ինչ-որ կերպ նա դեռ զգում էր, որ ինչ-որ բան պակաս է:
Մի օր Թագավորը սովորականից շուտ արթնացավ, սկսեց շրջել պալատում: Նա մտավ իր հսկայական հյուրասենյակ և կանգ առավ, երբ լսեց, որ ինչ-որ մեկը ուրախությամբ երգում է: Այս երգեցողությունից հետո նա տեսավ, որ ծառաներից մեկը երգում է և շատ գոհ հայացք ունի դեմքին:
Սա հիացրեց Թագավորին, և նա կանչեց այդ մարդուն իր պալատը: Մարդը մտավ Թագավորի պալատները: Թագավորը հարցրեց, թե ինչու է այդքան ուրախ:
Այս մարդը պատասխանեց. Մեզ պետք չէ չափազանց շատ, մեր գլխի տանիք և տաք կերակուր ՝ որովայնը լցնելու համար: Իմ կինը և երեխաները իմ ոգեշնչումն են: Նրանք գոհ են այն ամենից, ինչ ես տուն եմ բերում: Ես երջանիկ եմ, քանի որ իմ ընտանիքը երջանիկ է »:
Լսելով դա ՝ Թագավորը հեռացրեց ծառային և իր անձնական օգնականին կանչեց իր պալատների մոտ:
Թագավորը պատմեց իր անձնական ցավը իր զգացմունքների մասին, ապա ծառայի պատմությունը կապեց իր անձնական օգնականի հետ ՝ հույս ունենալով, որ ինչ-որ կերպ նա կկարողանա գալ ինչ-ինչ պատճառաբանությունների, որ այստեղ մի թագավոր էր, որը կարող էր ունենալ այն ամենը, ինչ ցանկանում էր: մատների պոկելը և դեռ բավարարված չէր, մինչդեռ նրա ծառան, այդքան քիչ բան ունենալով, չափազանց գոհ էր:
Անհատական օգնականը ուշադիր լսեց և եզրակացության եկավ: Նա ասաց. «Քո վեհություն, ես հավատում եմ, որ ծառան չի կազմվել 99 ակումբի մաս»:
«99 ակումբ? Եվ ի՞նչ է դա ճիշտ », – հարցրեց լեզվաբանը:
Օգնականը պատասխանեց. «Վեհափա՛ռ, իսկապես իմանալու համար, թե որն է ակումբ99-ըդուք պետք է անեք հետևյալը: 99 ոսկե մետաղադրամ տեղադրեք պայուսակի մեջ և թողեք այն այս ծառայի դռան մոտ, ապա կհասկանաք, թե ինչ է 99 ակումբը »:
Նույն երեկոյան Թագավորը պայմանավորեց, որ 99 ոսկե մետաղադրամ պետք է տեղադրվի պայուսակի մեջ ծառայի դռան մոտ: Չնայած նա փոքր-ինչ տատանվում էր և կարծում էր, որ պետք է պայուսակի մեջ դներ 100 ոսկի, բայց քանի որ նրա օգնականը նրան խորհուրդ էր տվել 99-ը դնել, դա արեց:
Ծառան նոր էր դուրս գալիս տանից, երբ նրա դռան մոտ պայուսակ տեսավ: Զարմանալով դրանբովանդակության մասին ՝ նա տարավ իր տուն և բացեց պայուսակը: Երբ նա բացեց պայուսակը, նա բաց թողեց ուրախության մեծ մեծ բղավոցը … Ոսկե մետաղադրամներ … դրանցից շատերը: Նա դժվար թե հավատար դրան: Նա կանչեց կնոջը ՝ նրան ցույց տալով մետաղադրամները:
Այնուհետև նա վերցրեց պայուսակը սեղանի մոտ և դատարկեց այն և սկսեց հաշվել մետաղադրամները: Այդպես վարվելով ՝ նա հասկացավ, որ կա 99 մետաղադրամ, և նա կարծում էր, որ դա տարօրինակ թիվ է, ուստի նա կրկին ու կրկին հաշվում էր և միայն նույն եզրակացության գալու համար … 99 Ոսկե մետաղադրամ:
Նա սկսեց մտածել… ի՞նչ կարող էր պատահել այդ վերջին մեկ մետաղադրամի հետ: Որովհետև ոչ ոք 99 մետաղադրամ չէր թողնի: Նա սկսեց փնտրել իր ամբողջ տունը, ժամերով նայեց նրա բակի շուրջը ՝ չցանկանալով կորցնել այդ մեկ մետաղադրամի վրա: Վերջապես, սպառված, նա որոշեց, որ ինքը ստիպված կլինի ավելի շատ աշխատել, քան երբևէ վճարել այդ մեկ Ոսկե մետաղադրամը, որպեսզի իր ամբողջ հավաքածուն դառնա նույնիսկ 100 Ոսկե Մետաղադրամ:
Նա վեր կացավ հաջորդ առավոտ ՝ ծայրաստիճան սարսափելի տրամադրությամբ, բղավելով երեխաների և կնոջ վրա ՝ իր ուշացման համար ՝ չհասկանալով, որ նա գիշերվա մեծ մասը ծախսել է ՝ աշխատելով, որպեսզի նա բավականաչափ փող ունենա իրեն այդ ոսկե մետաղադրամը գնելու համար:. Նա գնաց աշխատանքի, ինչպես միշտ, բայց ոչ իր սովորական լավագույն տրամադրությամբ ՝ ուրախ երգելով, քանի որ նա կոպիտ կերպով արեց իր ամենօրյա գործերը:
Տեսնելով տղամարդու վերաբերմունքը այդքան կտրուկ փոփոխության մեջ, Թագավորը տարակուսեց: Նա անմիջապես իր օգնականին կանչեց իր պալատների մոտ: Լինգը պատմեց ծառայի մասին իր մտորումները և ևս մեկ անգամ լսեց նրա օգնականը: Թագավորը չէր կարող հավատալ, որ այն ծառան, ով մինչև երեկ երգում էր հեռավորության վրա և ուրախ էր և գոհ էր իր կյանքից, հանկարծակի փոխեց վերաբերմունքը, չնայած նրան, որ ոսկե մետաղադրամները ստանալուց հետո նա պետք է ավելի երջանիկ լիներ:
Այս օգնականը պատասխանեց. Բայց ձեր վեհություն, ծառան այժմ պաշտոնապես միացել է 99 ակումբին »: Նա բացատրեց. «99 Ակումբը պարզապես անուն է տրված այն մարդկանց, ովքեր ամեն ինչ ունեն, բայց դեռևս գոհ չեն, հետևաբար նրանք միշտ քրտնաջան աշխատում են և ձգտում են, որ այդ մեկ լրացուցիչը հասնի 100-ի»…
Աղբյուրը՝ http://www.english-for-students.com/the-club-99.html
491
10000=1002
3600=602
640000=8002
1000000=10002
1/4=1/22
1/9=1/32
25/36=5/62
16/49=4/72
Մի օր շատ հարուստ ընտանիքի հայրը որդուն տարավ ուղևորության `նպատակ ունենալով ցույց տալ իր որդուն, թե ինչպես են ապրում աղքատները, որպեսզի նա երախտապարտ լինի իր ունեցվածքի համար:
Նրանք մի քանի օր ու գիշեր անցկացրին այն ֆերմայում, որտեղ ապրում ր մի աղատ ընտանիք:
Ուղևորությունից վերադառնալիս հայրը հարցրեց որդուն. «Ինչպե՞ս էր ուղևորությունը»:
«Հոյակապ էր, հայրիկ»:
«Տեսաք, թե որքան աղքատ մարդիկ կարող են լինել», – հարցրեց հայրը:
«Այո՛, – ասաց որդին, – ի՞նչ է սովորեցիր ուղևորությունից»: հարցրեց հայրը:
Որդին պատասխանեց. «Տեսա, որ մենք ունենք մեկ շուն, նրանք՝ չորս: Մենք ունենք լողավազան, որը հասնում է մեր պարտեզի կեսին, և նրանք ունեն մի ճեղք, որն ավարտ չունի: Մենք կախել ենք լապտերներ մեր պարտեզում, իսկ նրանք գիշերը աստղեր են ունենում: Մենք ունենք մի փոքր կտոր հող, որի վրա ապրելու ենք, և նրանք ունեն դաշտեր, որոնք դուրս են գալիս մեր հայացքից: Մենք ունենք սպասավորներ, ովքեր ծառայում են մեզ: Բայց նրանք ծառայում են ուրիշներին: Մենք գնում ենք մեր կերակուրը: Բայց ուտում են իրենց աճեցրածը: Մեզ պաշտպանելու համար մենք ունենք պատեր մեր ունեցվածքի շուրջ: Նրանք ընկերներ ունեն իրենց պաշտպանելու համար »:
Տղայի հայրը անխոս էր: Այնուհետև նրա որդին ավելացրեց. «Շնորհակալ եմ հայրիկ, որ ցույց տվեցիր ինձ, թե որքան աղքատ ենք»:
Հայ–թաթարական բախումը սկիզբ առավ 1905 թ. փետրվարի 6–ին: Բաքվի նահանգապետ Մ. Նակաշիձեի անմիջական հրահրմամբ տեղում սկսված հայկական ջարդերը շարունակվեցին մի քանի օր: Անակնկալի եկած Բաքվի հայ բնակչությունը պատրաստ չէր դիմադրելու և զգալի կորուստներ ունեցավ: Սակայն հայերը շատ արագ համախմբվեցին և հայդուկապետ Նիկոլ Դումանի գլխավորությամբ արժանի հակահարված տվեցին հակառակորդին: Ազգամիջյան կռիվները շուտով տարածվեցին երկրամասի այլ նահանգներ: Ընդհարումներ եղան Երևանում, այնուհետև Բաքվում, փոխարքայության կենտրոն Թիֆլիսում և Արևելյան Հայաստանի տարբեր գավառներում: Հայ–թաթարական ընդհարումները երկրամասում շարունակվեցին մինչև 1906 թ. սեպտեմբերը: Այդ ժամանակ արդեն առաջին հեղափոխությունն անկում էր ապրում, ուստի ռուսական իշխանությունը որոշեց դադարեցնել ազգամիջյան բախումը: Հայությունն այդ դժվարին օրերին ապավինեց սեփական ուժերին և պաշտպանեց ազգի ու հայրենիքի պատիվը: Ինքնապաշտպանության ղեկավարումն իր ձեռքը վերցրեց ՀՅԴ կուսակցությունը: Նիկոլ Դումանը Բաքվից հետո ղեկավարեց Երևանի նահանգի, Վարդանը՝ Ղարաբաղի, Արմեն Գարոն՝ Թիֆլիսի ինքնապաշտպանությունը: Կռիվներում աչքի ընկան Քեռին, Սևքարեցի Սաքոն, Դրոն, Համազասպը, Մուրադը և շատ ուրիշներ: Առավել հայատյաց գործիչների նկատմամբ դաշնակցությունը մահապատժի վճիռ կայացրեց: Դրոն Բաքվում սպանեց Մ. Նակաշիձեին: Նման պատժի արժանացան նաև Նախիջևանի հայերի կոտորածի կազմակերպիչ գեներալ Դ. Ալիխանով–Ավարսկին և շատ ուրիշ հայատյաց պաշտոնյաներ: Ազգային իրավունքների համար զինված պայքարում զգալի ներդրում ունեցավ նաև Հնչակյան կուսակցությունը: Վերջինիս մարտական խմբերը մասնակցեցին Սևքարեցի Սաքո Նակաշիձեի ահաբեկումը Դրոյի կողմից Բաքվում, 1905 թ. մայիսի 11 105 Նախիջևանի, Էջմիածնի և այլ գավառների հայության ինքնապաշտպանությանը: Զանգեզուրում էր մարտնչում հնչակյան հայտնի գործիչ Փարամազի (Մատթեոս Սարգսյան) խումբը: Այդ ծանր ժամանակաշրջանում իր ժողովրդի կողքին էր և նրան աջակցում էր Հայոց եկեղեցին՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս Խրիմյան Հայրիկի գլխավորությամբ: Չնայած հայ ժողովուրդը 1905–1906 թթ. ունեցավ նյութական ու մարդկային զգալի կորուստներ, սակայն ձեռք բերեց մարտական կարևոր փորձառություն: Այդ դժոխային օրերին իրենց արևելահայ եղբայրներին օգնության էին շտապել արևմտահայերը: Հայության երկու հատվածների ազատամարտիկներին մեկտեղել էր ազգային միասնության և սեփական իրավունքների պաշտպանության վեհ գաղափարը: